Ekonomia dobra i zła

Autor: Tomas Sedlacek
Tłumacz: Dariusz Bakalarz

Wydawnictwo: Studio Emka

Warszawa 2012

Liczba stron: 360

 

 Cytat z książki

Kryzys wywołany zadłużeniem nie jest tylko kryzysem gospodarczym czy konsumenckim. Jest znacznie głębszy i szerszy. W naszej erze brak umiaru. (…) Nawołuję, abyśmy zdali sobie sprawę, że musimy być wdzięczni za to, co mamy. A naprawdę mamy dużo. 

(s. 335)     

Tym razem będzie o książce, której psychologiczną nazwać nie można, ale „rozwojową” na pewno. Niech nie odstrasza też tytuł ani podtytuł, który brzmi: W poszukiwaniu istoty ekonomii od Gilgamesza do Wall Street. Nie jest to typowa książka z dziedziny ekonomii. Jeśli już miałabym ją przypisać do jakiejś kategorii, co nie jest proste, to raczej powiedziałabym, że to książka dotycząca sfery wartości. Idąc za rozważaniami Sedlacka o historii myśli ekonomicznej, możemy zrewidować nie tylko naszą wiedzę o ekonomii czy podejście do pieniędzy, ale przede wszystkim hierarchię wartości. Możemy w pewnym sensie zobaczyć ile w nas dobra, a ile zła…Sam autor określa swoją książkę jako „niezdarną próbę zwrócenia uwagi na duszę ekonomii i gospodarki” (s. 336). Cóż, według mnie jest naprawdę zbyt skromny, bo cel swój osiąga, i to celująco!

Już dawno nie czytałam książki tego typu z tak „dziką fascynacją”. Zachwyciła mnie sama książka, ale, nie ukrywam, osoba autora również. Błyskotliwość wywodów, ogromna wiedza, i to wszechstronna, nie tylko z tytułowej ekonomii, a do tego jakaś trudna do nazwania umiejętność skłonienia do refleksji, to chyba najważniejsze walory Ekonomii dobra i zła.

Tomas Sedlacek to człowiek jeszcze młody (ur.1977), ale zaplecze zawodowe ma naprawdę imponujące. Był między innymi szefem doradców ekonomicznych prezydenta Vaclava Havla, członkiem Narodowej Rady Ekonomicznej, jest wykładowcą akademickim. Czytając książkę nie mamy wątpliwości, że autor ma wiedzę z ekonomii, filozofii, czy religii, a ponadto z historii literatury, od starożytnej poezji i mitów począwszy.

Ekonomia dobra i zła jest książką, jak sam autor mówi, o metaekonomii. Mamy szansę prześledzić historię człowieka i pieniądza przyglądając się jej z meta-perspektywy. Chyba nie da się czytać i nie zadać sobie pytania o to, jak z naszą postawą wobec pieniędzy, braku, dostatku, dzielenia się z innymi, a może gromadzenia dóbr. Może nawet odkryjemy dlaczego tak lubimy promocje, okazyjne kredyty i wszystkie te piękne przedmioty wokół siebie.

Sedlacek skrupulatnie przemierza kolejne karty historii łącząc perspektywę ekonomiczną z filozoficzną, teologiczną, antropologiczną czy socjologiczną i również psychologiczną. Zaczynamy od Eposu o Gilgemaszu, prawd Starego Testamentu i filozofów starożytnej Grecji, dalej przyglądamy się chrześcijańskiemu podejściu do ekonomii, Kartezjuszowi czy Adamowi Smithowi. Jest sporo o konsumpcyjnej postawie naszych czasów, potrzebie szabasu czy niewidzialnej ręce rynku. Mogę śmiało powiedzieć, że lektura Ekonomii otwiera oczy na ludzką stronę ekonomii.

      Po tych wszystkich zachwytach pozostaje mi jeszcze uczciwie się przyznać, że niektóre fragmenty kosztowały mnie trochę intelektualnego wysiłku i niekoniecznie wszystko zrozumiałam. Może to dlatego, że autor nie idzie na skróty, nie upraszcza i po prostu od czytelnika wymaga myślenia, a z tym nie zawsze łatwo…